Vroegere grens tussen Lontzen en Montzen.

Het station van het dorp Montzen stond op Birken (letterlijk: berken).

Het werd op 26 oktober 1866 door de gemeente aangevraagd en de laatste trein stopte er op 18 mei 1952. In zijn uitgave van 6 augustus 1899 deelt de plaatselijke krant “Montzener Blatt” mee dat de trein ter gelegenheid van de kermis op 6, 7 en 8 augustus op Birken zal stoppen.

Op deze plaats stond tot voor de eerste wereldoorlog ook de grenspost tussen België en Pruisen.

Door het grensverdrag dat op 26 juni 1816 afgesloten werd tussen Pruisen en de Nederlanden was het voor douaniers van beide regeringen verboden om onderzoeken of doorzoekingen uit te voeren op de weg die de grens tussen de twee landen vormde.

Dit verdrag had ook tot gevolg dat het gehucht Grünstrasse van Montzen werd afgesplitst en bij Pruisen aangesloten.
Een gebied van 1316 hectare, 94 are et 76 centiare werd op deze manier bij Lontzen gevoegd, ook een oude gemeente van het hertogdom Limburg die aan Pruisen werd afgestaan na de nederlaag van Napoleon in Leipzig op 18 oktober 1813. (1)

Een oude grenssteen teruggevonden en gerestaureerd

Op het grondgebied van de gemeente Lontzen en vooral aan de noordkant tussen Lontzen-Busch en de Luikse Steenweg, bevinden zich meerdere oude grensstenen die in de loop van de eeuwen het gebied afgrensden. Het betreft vooral de grensstenen tussen België en Pruisen ter hoogte van het Witte Huis, maar ook de zeer massieve militaire steen niet ver van de ingang van de Schmalgraf weg.

Van 1816 tot 1919 was de Luikse Steenweg de grens tussen Pruisen en Nederland (tot 1830) en nadien België (van 1830 tot 1919).

Behalve de Duitse grensstenen waren er ook de Belgische stenen kilometerpalen waarvan er één (de KM33, voor 33 km tot Luik) teruggevonden werd en zich nu bevindt voor het gemeentehuis van Lontzen (heemkundige verzameling).

Vóór 1816 behoorde nochtans een belangrijk deel van onze gemeente (600 ha - Herbestal en het volledige gebied tussen Grünstraße en Schmalgraf) niet tot de gemeente Lontzen, maar tot de gemeenten en voordien Banken Baelen en Montzen. In totaal 180 ha tussen het Witte Huis, Heistern en Trotzenburg maakte deel uit van de toenmalige Heerlijkheid en later gemeente Henri-Chapelle.

We kennen nog drie stenen die Lontzen afgrensden van Montzen en van Henri-Chapelle/Baelen. Zij stammen ongeveer uit 1620. We hebben recent een vierde, driekantige, steen teruggevonden die aan twee kanten BALEN (voor Baelen) weergeeft en aan de derde kant HC (voor Henri-Chapelle). Hij bevond zich niet ver van Heistern en werd gered door een plaatselijke verzamelaar/historicus die hem ons heeft teruggegeven. Hij is nu gerestaureerd en bevindt zich ook voor het gemeentehuis van Lontzen, waar u meer kunt vernemen over de oude grensstenen van onze gemeente.

(Vertaling: Hubert Van den Bergh - Lommel.)

MONTZEN-LONTZEN (Grünstrasse) - (1)

Grünstrasse-Lontzen, 10 okt. 1928.

Mijnheer de voorzitter, geachte leden van de gemeenteraad

Wij ondergetekenden, inwoners van het gehucht "Grünstrasse", gemeente Lontzen, zijn zo vrij u te verzoeken om de nodige stappen te ondernemen om het deel van de gemeente Lontzen waar wij wonen, en dat voor het Congres van Wenen (1814) deel uitmaakte van uw gemeente, opnieuw bij deze aan te sluiten.

Ter ondersteuning van onze vraag willen wij u de redenen en beschouwingen meedelen die aan de basis liggen van onze wens:

Hoewel dit gehucht meer dan 100 jaar geleden van de gemeente Montzen werd afgesplitst en bij het Duitse rijk gevoegd, zijn de inwoners van dit gebied over de generaties heen Belg gebleven. Vreemd genoeg zelfs, telkens er een woning of boerderij vrij kwam, was de nieuwe huurder eveneens een Belg. Er dient wel te worden gezegd dat de meeste eigenaars Belgen waren.

Bovendien hebben de inwoners van dit gebied nooit enige affiniteit gehad met de inwoners van de gemeente waarbij ze door een flagrante onrechtvaardigheid sinds 5 april 1815 zijn ingelijfd. De afstand tot het centrum van de gemeente, de parochiekerk en de gemeentescholen bedraagt meer dan 4 kilometers, terwijl dit voor de gemeente Montzen maar zo'n 1500 meters ver is.

Onze ligging, onze nationaliteit, onze ras- en taalaffiniteiten zijn allemaal elementen die ons aan uw gemeente verbinden. Wij hangen van haar af voor de postbedeling, de drinkwater- en de elektriciteitsverzorging. Wij hopen dat u onze situatie inziet en dat u op het hoogste niveau zal ingrijpen opdat ons verzoek een gunstig gevolg zou krijgen.

Wij wijzen u er eveneens op dat deze wens unaniem is, daar de ondergetekenden de enige inwoners van dit gebied zijn.

Wij hopen dat u al het mogelijke zal doen opdat ons verzoek positief wordt onthaald door de hogere administratie en verzekeren u bij voorbaat dat wij dankbare en trouwe burgers zullen zijn.

Deze petitie heeft geen vervolg gekregen.